Potresni pedesetominutni dokumentarni film „Dah života“ režiserke Snježane Brezo, nastao u produkciji Radio televizije Republike Srpske, juče je prikazan i pred malobrojnom derventskom publikom.
Priča je to o dvanaest “banjalučkih zvjezdica” rođenih krajem maja i početkom juna ratne 1992. godine, koje su zbog nestašice kiseonika u banjalučkoj bolnici tragično preminule.
Pored dvanaest ličnih tragedija majki koje su izgubile svoju djecu, od kojih je sedam učestvovalo u nastanku nagrađivanog filma, djelo je ovo koje pokazuje koliko su ljudi mali u odnosu na geopolitičke procese na koje nemaju nikakav uticaj.
Pored majki, u filmu govore savremenici jednog od najtragičnijih događaja u prethodnom ratu, doktori, novinari, vojne starješine, piloti i tadašnji generalni sekretar Ujedinjenih nacija Butros Gali.
Period je to u kojem je Banjaluka, zbog ratnih dejstava bila kopnenim putem odsječena od svih pravaca iz kojih je pomoć mogla stići, dok su letovi bili zabranjeni, tako da je dopremanje kiseonika i ostalih potrepština bilo praktično nemoguće. Brojni apeli za odobravanje polijetanja sa beogradskog aerodroma već spremnog aviona sa medicinskim potrepštinama ostali su neuslišeni, a posljedica svega je dobro poznata. Nije pomoglo ni korištenje industrijskog kiseonika, kojeg su donosili banjalučki privrednici.
Dokumentarcem se težilo da događaj koji se desio u banjalučkom Kliničkom centru otrgne od zaborava.
– Film se bavi tragičnim stradanjem 12 beba, ali i preživjelim Markom Medakovićem, dječakom koji od posljedica nedostatka kiseonika vegetira kao biljka, a to je ujedno bio i najpotresniji dio filma. U filmu svjedoči sedam majki, dok preostale ne žive na teritoriji bivše Jugoslavije. Ono što me vodilo sve vrijeme snimanja jesu riječi patrijarha Pavla: “Nismo birali ni zemlju gde ćemo se roditi, ni narod u kome ćemo se roditi, ni vreme u kojem ćemo se roditi, ali biramo jedno – da li ćemo biti ljudi ili neljudi“. Bilo je jako teško snimati ovaj film, radi se o teškim ispovijestima i morali smo otvoriti ranu koja u njima stoji već toliko godina, rekla je režiserka Snježana Brezo, dodajući da je snimanje trajalo dvije godine, da je bilo jako malo informacija, te da je dokumentarac zapravo njen diplomski rad.
Pored smrti 12 beba, trinaest godina kasnije kasnije umrla je i „trinaesta zvjezdica“ Slađana Kobaš, a jedini preživjeli, sa trajnim posljedicama, je Marko Medaković, kome je posvećen dobar dio filma. Tragedija je bila i povod za akciju „Koridor života“, u kojoj je oslobođena i Derventa, te osiguran kopneni pravac prema Srbiji.
Preminula beba i iz Dervente
Jedna od majki koje su govorile u filmu bila je i Dervenćanka Dragoslava Jaćimović. Ona se porodila 3. juna u Prnjavoru, ali je prerano rođeni sin morao u banjalučki Klinički centar, gdje je preminuo dva dana kasnije.
– Te subote su mi u posjetu došli otac i sestra, koji su išli u Banjaluku da posjete ranjenog ujaka. Sutradan, kada su se vratili, otac i je samo rekao: „Sine, zar ti ništa ne znaš? Izgubio sam unuka“. Tada mi je sve bilo jasno, opisala je ožalošćena majka.
Brojne nagrade
Dokumentarni film “Dah života” osvojio je prvu nagradu festivala u Dablinu, prvu nagradu festivala “Bdenje Jakova Orfelina” u Sremskim Karlovcima, nagradu “Stećak kneza Pavla” na festivalu “Prvi kadar” u Istočnom Sarajevu, gran pri “Volja za životom” u Velikoj Plani, nagradu za poseban kvalitet autorskog rada “Lepota različitosti” na festivalu “Profest” u Bačkoj Topoli, nagradu “Srebrni pastir” na festivalu “Homoljski motivi” u Kučevu, povelju “Sedrik Delijer”, te nagradu “Zlatna diploma” na festivalu “Bratina” u Moskvi.
B. N. – Derventa Cafe
