Selo može postati grad. Da li grad može postati selo? Šta je u stvari grad? Jesu li to zgrade ili ljudi, odnosno njihov stil i način življenja? Ima li gradova bez ljudi? Za one koji su odgovorili ne, pitanje glasi: šta je Maču Pikču? No, ne moramo ići toliko daleko. Imamo i kod nas istorijske gradove, bez stanovništva. Kao što imamo i gradove bez (sačuvane) istorije. Gdje pripada Derventa u kontekstu kategorije naselja?
Prema teritorijalnom ustrojstvu, Republika Srpska ima sedam gradova i 57 opština. Status grada, od 1996. godine, imaju Banja Luka (praktično glavni grad RS, a ustavno-pravno, još uvijek, ne) i Istočno Sarajevo (sve do danas, jedini grad RS podijeljen na šest opština). Od 2012. taj status su dobile Bijeljina, Doboj, Prijedor i Trebinje, a potkraj 2015. i Zvornik. Ovo je prema političkom kriterijumu koji je uglavnom proizvoljan, bez jasnih parametara i često zasnovan na moći i uticaju. Postoje i brojne druge vrijednosne odredbe gradskog naselja, odnosno statusa grada, pa da razmotrimo gdje pripada Derventa po nekima od ostalih kriterija.
Statistički kriterijum se bazira na demografskoj veličini, tj. ukupnom broju stanovnika naselja. Po preliminarnim rezultatima popisa 2013, naselje Derventa ima 12.680 stanovnika i pripada kategoriji malih gradova. Ne samo kod nas, nego i u visoko urbanizovanoj Njemačkoj Derventa bi bila klasifikovana u kleinstadte (gradovi od 5.000 do 20.000 stanovnika). Po broju stanovnika, naš grad se nalazi na osmom mjestu u Republici Srpskoj, recimo ispred Zvornika, koji je na desetom mjestu.
Ekonomski kriterijum se zasniva na analizi ekonomske strukture stanovništva naselja. Iako još nisu prezentovani podaci popisa 2013. koji se odnose na ove pokazatelje, ukrštanjem raznih podataka i procjena, sasvim se pouzdano može tvrditi da je većina stanovništva gradskog naselja Dervente zaposlena u širokom spektru nepoljoprivrednih djelatnosti. Sve to utiče na brojnost funkcija Dervente, što je jasna karakteristika gradova.
Osnovu urbanističkog kriterijuma predstavlja urbanistička uređenost naselja, pa se analiziraju izgled i plan naselja, mreža ulica, kontinuitet izgrađenosti prostora, arhitektonske vrijednosti itd. Kada se sagleda sadašnja prostorna struktura Dervente, uočava se dobar funkcionalni zoning (razmještaj djelatnosti, objekata i površina), uz izražen nedostatak kvalitetnijih zelenih parkovskih površina. Prisutni su i relativno brojni tragovi urbane uređenosti kroz vijekove. Nažalost, nekadašnje građevine, istorijski značajne i raritetne, uništavane su ratnim razaranjima, ali i zbog nerazumnih odluka, zasnovanih na uskim i pojedinačnim interesima.
Geografski kriterijum se bazira, najjednostavnije rečeno, na sagledavanju značaja grada u prostoru, njegovog gravitacionog dometa i uticaja na transformaciju okoline. Opština Derventa ima nešto više od 30 hiljada stanovnika, približno kao Trebinje. Međutim, u rijetko naseljenoj Hercegovini Trebinje svojim funkcionalnim uticajem „dobacuje“ znatno dalje u odnosu na Derventu.
Ključno pitanje bi bilo, da li su navedeni gradovi, dobijanjem političko-administrativnog statusa grada, dobili nove razvojne impulse. Po slobodnoj procjeni, ne samo mojoj, mahom nisu. Tako se nameće zaključak da je u suštini bolje razvijati urbane sadržaje i fizionomiju, razvijati i širiti gradske funkcije, podizati kulturološke, ekološke i druge standarde, što je Derventa zadnjih godina nesumnjivo uspijevala, podižući se prethodno kao feniks iz pepela. Naravno, ima još puno toga da se „poreda“ i u(g)radi (u smislu gradotvornosti), ali kurs je dobar. Političkim „gradovima“, ako im je to bitno, možemo prepustiti da uživaju u svom formalnom statusu. Oni u formi, a mi u suštini.
Željko Asentić
DOBRO PITANJE ???
Grad koji je imao Bolnicu, sad ima Dom Zdravlja.
Grad koji je imao jake Firme, a rat zavrsio 92 za Derventu, sad nema nista od prije ratne Industrije.
Grad koji je imao jaku tradiciju u sportu, danas skoro ne bitan na nivou BIH.
Grad koji je imao jaku Istoriju od Austro-Ugarske i Osmanske gradnje, danas nema nista od toga. Gledalo se, da se sve unisti ili obnovi za buduce narastaje. A na to se odnosi i vjerski objekti, kao stara Pravoslavna crkva. Jer i to je dio Dervente !!!
Grad koji imao lijep Gradski Park, danas to nema niti se moze nadoknaditi bilo kojim novim uredjedjem centra grada.
Grad koji je imao dobre i obrazovane Gradjane bilo koje vjere, a zauvijek su napustili i nece se vise vratiti, kao i njihova djeca.
(MNOGI CE RECI I NE TREBAJU NAM VISE) Ali svi oni su veliki potencijal koji je tesko nadoknadit !!!
STA JE ONDA DERVENTA I KAKVU IMA BUDUCNOSTI KAO GRAD !!!!
1.Derventa je izgubila bolnicu ali će dobiti Gerijatriju
(nadam se da će joj jednog dana u budućnosti biti vraćen status Bolnice,svima je u interesu a najviše Dervenćanima).
2.Nema niti jedan grad u BIH ništa od prije ratne industrije ali postoje nove firme koje rade solidno i zapošljavaju solidno(uvjek može bolje naravno).
3.Derventski sport je u velikom usponu očigledno ne pratiš.
4.Grad koji je nakon Vukovara najviše srušen u SFRJ je gotovo 90 posto obnovljen je uspjeh ravan čudu.
5.Nema gradski centralni gradski park ali postoje još uvjek prostori kao što su stara pijaca koji mogu da se ozelene i pretvore u park.To je zaista jedna od najvećih mana Dervente,manjak zelene površine ali popravlja se situacija i u toj sferi.
6.Grad ima obrazovane građane ali treba više posla kako bi ih zadržao.
Ako nastavi ovim tempom Derventa će za 10-15 godina biti ljepša i bolja nego što je ikada bila.Međutim veliki problem Dervente je nedostatak urbanog stanovništva(najmanje 5 do 10 hiljada)kao i zdrave industrije.
Raditi u Saninu za 400 km i nije nekakav uspjeh privrede,raditi u Unisu za džabe još manji uspjeh.Naravno sve pohvale za domaće privrednike i nekoliko stranih koji rade uspješno i koji cijene svoje radnike.Više takvih i Derventa defintivno ima budućnost…
AKO SE MOZE ZIVJETI U LAZIMA I SAM SEBE TJESITI TO JE JEDNA DRUGA STVAR!!
Porediti Derventu sa R.Srpskom moze se reci da u Derventi ima pomaka, ali sa ostatkom BIH to je vise nego bezobrazno.
Laz je govoriti da ni u jednom BiH gradu nije opstala prijeratna industrija barem nesto kao sto je u Tesnju, Gradaccu, Modrici ili Gracanici.
U gradu koji je izgubio vise nego 50% bivseg stanovnista nije se potrudilo da barem veliki dio izbgjeglica iz Bos. Petrovca ostanu u Derventi, jer haman im je u Federaciji bolje u svojim kucama.
U gradu kojem je malo uradjeno da se vrati prijeratno stanovnistvo, jer rezultat je vise nego porazavajuci.
Drugi gradovi u R.Srpskoj kao sto je Doboj,Modrica ili Samac puno su vise na tome odradili.
Jel to uspjeh da u Derventi zivi tako malo ljudi i svakom ih je dan sve manje pogotovo kod mladih…
Spominjati da je Derventa bila porusena kao Vukovar i da je puno odradjeno i popravljeno to je sramota pisati.
JER SE TREBA POSTAVIT PITANJE; ZBOG CEGA JE DERVENTA MORALA TOLIKO DA NASTRADA?
PUNO CE JOS MLADIH DERVENCANA NAPUSTIT DERVENTU, PRIJE NEGO STO SE OSJETI VELIKI POMACI PO TOM PITANJU…
DERVENTA JE OSUDJENA NA PROPAST, JER U TOM GRADU FALE LJUDI, KOJI SU DERVENTU VOLILI I BORILI SE ZA NJU…..
ONI LJUDI IZ OSINJE, KALENDEROVACA ITD. NECE NIKAD RAZUMIJETI,VOLITI KO ONI KOJI SU RODJENI I ODRASLI U DERVENITI…
A TAKVIH JE SVE MANJE !!!!
Znači ipak se vraćamo na ono dobro staro pitanje:
Ko je počeo rat?Kome je trebao rat?Kome je smetala Jugoslavija?
Dakle nije problem Derventa,ljudi,problem je što si ti kao “niko” izgubio kuću,stan,živiš vani ili u Federaciji,pa gledaš sa te “objektivne” svoje strane.
Ja za razliku od tebe živim u Derventi,rođen sam u Derventi i živeću u Derventi.
Ja za razliku od tebe nisam pobjegao 1992.-e nego sam hodao po porušenom gradu,gradio ga,popravljao i krvario zajedno sa građanima Dervente koji su ostali.Bio bez struje,vode,hrane.Pamtim taj grad 1992.-e i sada, razlika je ravna čudu.Porediti Gračanicu i Tešanj sa Derventom uopšte nije objektivno razmišljanje kada znaš da je Derventa prije rata bila industrijski gigant.
Šta misliš da si ti jedini koji si izgubio nešto u ratu?
Neozbiljan si za polemisanje i ozbiljnu konverzaciju jer si neobjektivan i pun mržnje.
-U principu ne slažem se stobom niti po jednom osnovu osim da se moglo više uraditi da ljudi iz Petrovca ostanu u Derventi
-Ostali raseljeni već odavno(ko je bio zainteresovan)imaju obnovljene kuće koje su prazne jer dolaze samo ljeti da roštiljaju i na odmor.Nije zabilježen niti jedan veći incident na nacionalnoj osnovi u Derventi za raliku od Federacije i Hrvatske gdje krene pjena na usta kada ugledaju Srbina.
-Zasto je Derventa stradala u ratu? Možda zato što je rijeka Ukrina bila granica jedan period-prva linija gdje su se svakodnevno vodile borbe.To ti nije palo na pamet zato što si šmugnuo čim se zakuhalo…
-Derventa nije osuđena na propast,Derventa napreduje u odnosu na ostalu BIH gdje nezaposlenost prelazi 40%.
-Osinja,Kalenderovci i to je Derventa,kakvo je to malograđansko razmišljanje?Ja sam rođen u gradu pa nikada nisam gledao sa visoka ljude sa sela.Većina stanovništva potiče sa sela,vuče korijene.Dakle po tebi mjerićemo ko je veći Dervenćanin i ko više voli Derventu samo mi reci koji je to mjerni instrument?Svašta ću još čuti…
U svakom slučaju ako za tebe nema budućnosti u Derventi pusti na miru one koji misle da za njih ima i mani se šuplje i primitivne klasično bosanske priče ko je veći Dervenćanin.
Meni reci da sam “Neozbiljan si za polemisanje i ozbiljnu konverzaciju jer si neobjektivan i pun mržnje”, a da jos jednom ne procitas svoj tekst sta si napisao je vise nego bezobrazno…
Ovo sta si napisao, nema nikakva cinjenice i stava u vezi Dervente.
Ja gledam objektivnije jer vidim i druge gradove i stanje u vezi Dervente.
A Vi Gospodine iz Carsije trebate izaci malo iz Dervente i sagledati druge gradove po R.Srpskoj..mozda bi malo bili objektivni u svojim stavovima.
A NEMATE PRAVO KRIVITI (RAT)ZA SVE STO SE DESILO U DERVENTI POSLIJE LJETA 92 GODINE !!!
Znaci za Vas Gospodine iz Carsije, da mi Dervencani koji ne zivimo vise u tom gradu, nemamo pravo govoriti svoje misljenje i davati svoje stavove?
Jer Vi to smatrate “supljom ili primitivnom pricom, koje veci Dervencanin” !!!
Znaci, mi bivsi gradjani smo samo tu da rostiljamo u ljetnim danima, da hodamo po kaficima, da placamo komunalije Optini i da trosimo EURE !!!
Da budemo klasicni Turisti, da bi se Opstina pohvalila da ima jak turizam u Derventi i da je svakom godinom sve bolji.
Jer na druge stvari u Derventi prava nemamo, a jos manje da mijesamo !!!
A zbog toga, sto ne zivimo u Derventi !!!
Vise je nego bezobrazno, da Vi sebi Gospodine uzimate za pravo, da budete veci Dervencanin nego ostali, koji su tu nekad zivjeli !!!
Imaju oni pravo da se pitaju, gdje nestala Fabrika UKRINA,UNIS itd, zasto se morala napravit prkos crkva u parku, a ne ona stara ljepotica u srpskoj varos?
IMAJU LI ONI TO PRAVO, GOSPODINE IZ CARSIJE ???
ILI SU ODMAH PROGLASENI KO NEPRIJATELJI ???
Danas slusamo price, da se zaboravi rat, da de ide dalje, graditi suzivot izmedju nas Dervencana.
Da nam ovo sve nije trebalo, da se ne svadjamo preko facebooka, da ne otvaramo stare rane itd. itd.
Kad dodji ljetni dani, osjeti se suzivot, svako je sa svakim dobar, ko nekad u stara vremena…sve je lijepo !!!
ALI STVARNOST JE POSVE DRUGACIJA, ONI KOJI DODJU NAPUNE BATERIJE I OPET ODU DO SLJEDECEG SUSRETA.
A ONI KOJI OSTANU, GLEDAJU DA ZARADE JER SU ZA NJIH SAMO TURISTI.
I SVAKO NA SVOJU STRANU I NASTAVLJA SVOJ ZIVOT SA MOTOM, “KOGA NEMA BEZ NJEGA SE MOZE” !!!
OVU DERVENTU DANAS NECE NIKAD PRIHVATIT ONI, KOJI SU OTISLI..
A OVI KOJI ZIVE I KROJE SUDBINU DERVENTE,NECE NIKAD DOPUSTIT DA SE BIVSI GRADJANI DERVENTE PITAJU ZA BILO STA!!!
I TA OBJEKTIVNOST I SURADNJA IZMEDJU DERVENCANA JEDNOSTAVNO NE POSTOJI..
I ZBOG TOGA GOSPODINE IZ CARIJE, KAZEM ZBOG CEGA DERVENTA NEMA BUDUCNOST I TO OBJEKTIVNO !!!
VI STE TA OSOBA PUNA MRZNJE, PRAZNIH I SUPLJIH KOMENTARA, DA BI SE SVAMA MOGLO DISKUTOVAT O OVAKIM STVARIMA …
Puno Vas pozdravlja vas bivsi Dervencanin
Ja što sam obišao gradova u životu vjerovatno ne možeš pravilno ni sabrati a da ne pogrešiš u brojanju.Zato manni me te priče jer nisam lokal patriota nego neko ko priča tri strana jezika i ko stoji iza svake iznesene stavke.
Ajde ovako da probamo da spustimo loptu jer ne planiram da diskutujem više bez potrebe.Ali objasni mi po čemu su to bolji gradovi u RS od Dervente kada statistika kaže da je Derventa najveći izvoznik u Dobojskoj regiji(oko 52 posto)i učestvuje sa 10 posto ukupnog izvoza u RS?!Malo li je za mali gradić?
-Kako nemam pravo kriviti rat?Pa svi znamo da je Derventa bila skoro pa savršen grad prije rata i da je srušena gotovo do temelja,zapaljeno i srpsko i hrvatsko i muslimansko.Dakle stradao grad komplet.Iz takvog pepela se ne diže lako.U Doboju koji nije imao tolika razarnja ne radi gotovo ništa,industrija mrtva.
-Niko nije rekao da nemate pravo govoriti i da nemate pravo dolaziti,sam si rekao da vas niko i ne pogleda ružno i da se super zabavaljte preko ljeta.U čemu je onda problem?Rekao sam ako ti se ne sviđa pusti one koje žive tu da im se sviđa.Ipak oni poznaju najbolje probleme Dervente,mane i vrline.Derventa je imala srca i uvjek će imati za sve vjere i nacije.
-Ne kontam te kako misliš šta je sa Unisom,Ukrinom?Kao da si prespavao poslednjih 20 godina i kriminalnu priviatizaciju na cijelom nivou BIH…Šta se desilo sa Agrokomercom iz Kladuše,Mostarska fabrika aviona SOKO,Sarajevski Energopetrol,Sarajevska tvornica slatkiša SARABON,Koksara Lukavac,tvornica namjenske proizvodnje ‘Slavko Rodić’ u Bugojnu,FAMOS(radio za Mercedes-Benza),Tvornica namjenske industrije Pretis Vogošća,TAS,Čajevac Banja Luka i da ne nabrajam dalje.Šta se s njima desilo?
-Koliko vidim tebi najviše smeta crkva u centru.Da se nije rušila stara ne bi se ova nova ni gradila.Za lokaciju se ne miješam to je stvar Opštine i Prostornog uređenja.
-Moram priznati da ne kontam šta si htjeo reći sa pričom o turistima.Parlamentarni sistem postoji od 1992-e ,nije više SFRJ.Dakle postoje stranke koje preko Skupštine Derventa vrše zakonodavnu i ustavotvornu vlast i postoji Organi Uprave grada kroz Odjeljenja kao izvršna vlast na novou grada.Dakle izađi na izbore pa glasaj za stranku koja ti je mila(prisutne su stranke sve tri nacije).Ne vidim u čemu je problem…Trenutno u Derventi su većina Srbi i valjda oni imaju pravo da biraju lokaciju svoje crkve.tako isto u Zenici grade đžamiju gdje nikada nije bila.I šta ćemo sada?BIH je duboko razoreno i podeljeno društvo.Zato i postoje dva entiteta,da rata više ne bude,kada već ne možemo zajedno da odlučujemo.
Derventa ima budućnost za svakog ko tu budućnost želi da prihvati a ne da živi u vremenu od prije 24,25 godina.
Puno Vas pozdravlja bivši,sadašnji i budući Dervenćanin!