Pero Kozomara: Gdje su nestali krajiški Dervenćani?

Od 2000. godine do danas, Derventu je trajno napustilo, ili bolje rečeno iz Dervente je „protjerano“ više od 10.000 ljudi koji su tokom rata došli u ovaj grad iz Petrovca, Bihaća, Glamoča, Drvara, Grahova…

Svim mirovnim planovima za Bosnu i Hercegovinu, od Karington-Kurtiljerov plana, Vens-Ovenovog plana, Oven-Stoltenbergovog plana do Plana Kontakt grupe, predviđeno je bilo da ta većinom srpska mjesta budu u sastavu Republike Srpske. Dejtonskim mirovnim sporazumom sve te zapadnokrajiške opštine su ušle u sastav Federacije Bosne i Hercegovine.

„Razmjena“ teritorija je izvršena na svirep i brutalan nacin. Srpska strana je tokom pregovora u američkoj vojnoj bazi Dejton (Dayton) na razgovorima o miru nastupila sa tezom stvaranja kontinuiteta teritorija Republike Srpske i to je i većim dijelom i ostvareno. Žrtvu tog kontinuiteta teritorije , kao i samog stvaranja i opstanka Republike Srpske, preskupo su platile zapadnokrajiške opstine.

Umjesto vječne zahvalnosti tim ljudima za podnesenu žrtvu stvaranja Republike Srpske, vlasti Republike Srpske, a i Dervente, žrtvovanje su kaznili i dan danas to rade. Niko više ne pominje borce „poraženog“ II Krajiskog korpusa, kao da su se oni borili za Kongo ili Somaliju, a ne za Republiku Srpsku.

Krajisnici su u Derventu došli su protiv svoje volje i odlaze protiv svoje volje. Igrom olovaka krojača sudbine običnih ljudi, takozvane tadašnje i sadašnje vlasti su od tih ljudi napravili srpske Kurde, ljude bez identiteta. Zaprepašćujuće je da se i poslije 20 godina od završetka nesrećnog rata mi osjećamo strancima u opštini u kojoj boravimo duže od dvije decenije.

„Izbjeglice“ u Derventi posjeduju jedva desetak poslovnih prostora, vlasnici su jedva desetak privrednih društava i samostalnih preduzetničkih radnji. Nad „izbjeglicama“ postoji jedan vid tihe diskriminacije jer nijedan takozvani „kadrovski plac“ nije dodjeljen „izbjeglicama“, vjerovatno zbog toga što su opštinske vlasti bile uvjerene da ta populacija stanovništva nema kadrove za Derventu. Derventska Skupština nema ni jednog člana iz redova „izbjeglica“ jer političke stranke nisu htjele da na listama ostave bilo kakvu mogućnost ulaska nekog od „izbjeglica“ u lokalni parlament.

Podjela takozvanih placeva za „izbjeglice“ izvršena je u Novom naselju, onom dijelu Dervente u kojem u prijeratnom regulacionom planu nije planirana nikakva gradnja, jer je to plavno podrucje. I kad su placevi podjeljeni, izgradnja infrastrukture je kasnila, tako da su mnogi odustali od gradnje.

Možda vlasti misle da dodjela 500 kvadrata zemljišta u Novom naselju predstavlja epohalnu uslugu onima kojima je to dodjeljeno, ali sama tržisna vrijednost takvog placa nije veća od 100 KM. I kad se spomene da je u Novom naselju napravljena infrastruktura, to se do te mjere veliča kao da to tim ljudima ne sleduje, već im se poklanja, iako je to sve plačeno novcima građana Dervente.

Svi smo mi u mjestima odakle smo „dosli“ imali svoje kuće, svoje stanove, svoje poslovne prostore, svoju poslove, svoju rodbinu, svoje običaje….imali smo svoj identitet. Sad po nekima ispada da smo živjeli na grani. Opštinsku administraciju te činjenice uopšte ne brinu, jer za njih smo mi nevažni, slučajni prolaznici kroz Derventu.

Prošle godine je održano “Veče Glamočana u Derventi”, a opštinska vlast se oglušila na poziv da bude jedan od pokrovitelja, ali su veliki doprinos održavanju te manifestacije dali građani Dervente i SKUD “Derventa”.

Da je tih 10.000 ljudi ostalo u Derventi, današnja slika Dervente bi i te kako bila drugačija. Tih 10.000 stanovnika bi dnevno trošilo po 5 KM, što iznosi dnevno 50000 KM, mjesecno 1.5 miliona KM, godišnje 18 miliona KM…

Nekom izgleda nije bilo stalo to toga.

Kolumna Pere Kozomare