Problematiku odlaska stanovništva, posebno u zemlje Zapadne Evrope, ponovo su aktuelizovali nedavno objelodanjeni rezultati istraživanja Unije za održivi povratak i integracije, prema kojem je BiH tokom nepunih pet godina napustilo 150.000 građana. Prema saopštenom, samo ove godine (do oktobra) iz zemlje je otišlo 35.000 stanovnika, od čega oko 10.000 sa područja Posavine.
Ništa bolje, kažu u Uniji, nije prošla ni Derventa, koja je tokom pola decenije ostala bez 1.050 stanovnika. Istraživanje su započeli 2013. godine radom na identifikaciji potreba za ugrožene povratnike i interno raseljene osobe, ali su „uvidjeli da se mještani susreću sa još jednim problemom, a to je iseljavanje bh. građana“, pa se paralelno obrađivala i ova pojava.
– U tom istraživanju na području Dervente učestvovali su i predstavnici udruženja „Bosanski Dubočac i njegovi ljudi“ i „Feniks“, ali smo uključili i sve mjesne zajednice opštine Derventa, te druge lokalne NVO, poput „Celora“, kao i predstavnike vjerskih i obrazovnih institucija. U zajednicama u kojima je zabilježen veliki broj odlazaka, poput Dervente, projektni tim Unije je izašao na teren da bi povjerio tačnost podataka, a održani su i sastanci sa predstavnicima mjesnih zajednica i lokalnih NVO, istakli su u ovoj organizaciji, dodajući da institucije posjeduju drugačije podatke, ali da njihovo istraživanje „obuhvata i one koji nisu zvanično evidentirali svoj odlazak“.
Ono što prvo upada u oči analizirajući rezultate jeste da je navedeni broj navodnih odlazaka u deset mjeseci tekuće godine (350 ljudi) uduplan u odnosu na prosjek prethodnih godina obuhvaćenih istraživanjem (oko 175), te da udruženje „Bosanski Dubočac i njegovi ljudi“ nije aktivno već najmanje godinu dana. Takođe, iz udruženja „Feniks“ saopštili su da nisu učestvovali u ovim aktivnostima, dok je „Celor“ sa Unijom proveo anketiranje o položaju povratnika, ali ne i istraživanje migracionih kretanja. Sve to jasno daje do znanja da istraživanje, ako ga je i bilo, nije izvedeno na način na koji se tvrdi, tako da su dobijeni rezultati u najmanju ruku paušalni i neprecizni.
Uprkos tome, svijest nadležnih o tome da se migracije odvijaju postoji. Načelnik opštine Milorad Simić ističe da lokalna zajednica sama ne može puno uraditi po tom pitanju bez pomoći države, te da je takav trend u čitavom okruženju. U tom kontekstu, jednim od ključnih faktora smatra poličičku stabilnost.
– Moramo se maknuti od politike i baviti se zadacima za koje smo izabrani. To znači stvarati radna mjesta i uslove da mladi dođu i ostanu u Derventi, nastaviti graditi infrastrukturu i ulagati u poljoprivredu, sport, kulturu i obrazovanje. Mislim da mi to u Derventi dobro radimo, da naša zajednica slovi za veoma uspješnu, ima malu stopu nezaposlenosti, visok procenat izvoza i nisku zaduženost. Dobar primjer je i „Mreža Netvork“, koja uskoro otvara novu halu i stotinu novih radnih mjesta, a namjeravaju i da prave 30 stanova za svoje radnike. To je jedan od načina na koji se zadržavaju ljudi, jednim kontinuiranim razvojem, rekao je Simić naglasivši da će postojati operativna sredstva u budžetu opštine za provođenje određenih mjera ako se procijeni da će izazvati efekte bolje od dosadašnjih.
Službeni podaci predstavljaju opet sasvim drugačiju, ali ne i potpunu sliku. Prema informacijama Ministarstva civilnih poslova BiH, otpust iz BiH državljanstva tokom ove godine zatražilo je 43 Dervenćanina. Podaci MUP-a kažu da je tokom 2016. godine iz Dervente odjavljena 21 osoba više nego je prijavljena, te da po tom osnovu opština unazad tri godine ima 249 stanovnika manje. Međutim, taj podatak se odnosi samo na unutrašnje migracije.
Jasno je da Derventa i dan danas kuburi sa posljedicama rada tokom kojeg je izgubila polovinu građana, jer od nekadašnjih 57.000, prema popisu iz 2013. godine, danas ima 27.400 stanovnika. 2016. godine u lokalnom, dobojskom i banjalučkom porodilištu na svijet su došla 232 Dervenćanina, dok je prosječan broj poroda unazad pet godina nešto viši od 210. Sa druge strane, u istom periodu je prosječno umiralo oko 330 ljudi, s važnom napomenom da se ta cifra odnosi na sve koji su rođeni u Derventi, bez obzira gdje su živjeli, jer se podaci o umrlima objedinjuju. Prevedeno, to znači da broj rođenih zavisi od 27.000 današnjih, a broj umrlih od današnjih i prijeratnih stanovnika.
Ipak, s obzirom da najveći broj sugrađana, naročito koji obavljaju sezonske poslove u inostranstvu, ne evidentira svoj odlazak, praktično je nemoguće steći potpunu sliku o migracijama, bar ne do novog popisa stanovništva ili sveobuhvatnije demografske analize.
Strategija razvoja opštine bitan faktor
Problem depopulacije i sa njom povezane pronatalitetne politike odavno je prepoznata od strane lokalne uprave, pa će veliki dio mjera biti uključen u Strategiju razvoja opštine za period 2018.-2025. godine, koja je u izradi, tvrdi narodni poslanik Igor Žunić.
– Ono što spada u domen lokalne vlasti, a što bi moglo da poboljša demografsku sliku, jeste kreiranje aktivne pronatalitetne politike, stvaranje još boljeg ambijenta za razvoj privrede i poboljšanje kvaliteta života građana. Tu svakako mislimo na otvaranje novih radnih mjesta i očuvanje iznadprosječne zaposlenosti u privredi, dobijanje statusa grada, pružanje višeg nivoa zdravstvene zaštite i druga aktuelna društvena pitanja. Konkretnije mjere će se posebno definisati, kaže Žunić.
Strategija bi trebala da sadrži dokument koji će obuhvatiti sva demografska kretanja unazad pet godina i tako pružiti kompletnu sliku o ovoj problematici.
B. Nikolić – Derventa Cafe
