Izgradnjom hrama Uspenja Presvete Bogorodice, nakon jednog i po vijeka borbe, uslišena je želja pravoslavnih vjernika u Derventi da i njihova bogomolja zauzme mjesto u centru grada, čime je upotpunjen jedinstven religijski mozaik po kojem je opština sada već nadaleko poznata.
Prvi pokušaj izgradnje pravoslavne crkve zbio se u prvoj polovini 19. vijeka, kada se lokalno muslimansko stanovništvo usprotivilo ovoj ideji. Nedugo potom, 1851. godine, na inicijativu tadašnjih uglednih Srba, koji su se tim povodom zaputili čak do Istanbula, turski sultan Abdul Hamid Drugi objavio je ferman kojim je, pod određenim uslovima, dozvoljena gradnja pravoslavne crkve.
– Iste godine je započeta izgradnja crkve u Srpskoj Varoši, koja po tom ukazu nije smjela da podsjeća na crkvu, niti da ima zvonik. Ipak, lokalna vlasti je imala obavezu da zaštiti pravoslavno stanovništvo i sam objekat, tako da je već 1855. godine dovršena i osveštana pravoslavna crkva. Osveštanjem temelja 1851. godine započela je i tradicija Velikogospojinskog vašara, kaže protojerej-stavrofor Radojica Ćetković.
Drugi pokušaj izgradnje pravoslavne crkve u središtu grada predvodio je prota Simo 1936. godine, ali je prikupljeni građevinski materijal nestao u vihoru Drugog svjetskog rata, posle kojeg je na tom mjestu sagrađen „Staklenik“.
Konačno, iz trećeg pokušaja, 1994. godine započela je izgradnja kripte hrama, čiji su temelji osvećeni na Veliku Gospojinu dvije godine kasnije. U periodu od 2002. do 2010. godine okončani su grubi radovi i elektrifikacija objekta, nakon čega je uređena okolina zdanja, da bi 2016. godine episkop Hrizostom i mitropolit zagrebačkog-ljubljanski Porfirije, inače porijeklom sa ovih prostora, osveštali ikonostas, poklon Vase Davidovića iz Australije.
Prošle godine, pred Vaskrs, započeto je i živopisanje hrama, a ovaj značajan posao povjeren je braći Danijelu i Veliboru Biliću, freskopiscima koji su zanat ispekli kod učitelja Petra Bilića u Beogradu, u jednom od najpozatijih ikonopisaćih ateljea na ovim prostorima.
– Zanimljivo je da prvi objekat kojeg su braća Bilić živopisali bio upravo manastir Pokrova Presvete Bogorodice u Bišnji. Oni se drže vizantijskog stila, kojem su pridodali tradiciju srednjovijekovnih srpskih hramova i manastira, pa možemo reći da se radi o srpsko-vizantijskom stilu, što se najbolje može vidjeti po izrazima lica na freskama, a to je njihov svojevrsni umjetnički pečat, kaže sveštenik Ćetković.
Trenutno se izvodi živopisanje oltarskog dijela crkve, dok je u narednom periodu planirano oslikavanje kupole.
– Osigurana su finansijska sredstva za završetak radova u oltaru, nakon čega predstoji prikupljanje oko 60.000 maraka potrebnih slikanje kupole. Ukupna vrijednost živopisanja hrama biće oko 600.000 maraka, a finansiraće se iz priloga vjernika, koje i ovom prilikom pozivam da podrže naša nastojanja da unutrašnjost hrama uredimo kako dolikuje, napominje Ćetković, dodajući da će bi oslikavanje moglo potrajati punu deceniju.
Nova crkvena zvona
Plan je da se ove godine hram Uspenja Presvete Bogorodice dobije i nova crkvena zvona.
– Za ovu investiciju potrebno je oko 100.000 maraka, i mi imamo obećanje načelnika opštine Milorada Simića da će nam iz budžeta lokalne zajednice osigurati oko 30.000 maraka, dok će se crkva pobrinuti za preostali dio. Ovih pet zvona, ukupne težine 2 tone, biće u potpunosti automatizovana, i konačno ćemo zamijeniti postojeći montažni zvonik, pojašnjava Ćetković.
B. N. – Derventa Cafe
