Prvi primjerci šakala u lovištu LU „Motajica“ iz Dervente u bližoj prošlosti odstrijeljeni su krajem 2005. godine na području lovačke sekcije „Trstenci“.
Podaci o odstrelu su sigurni, jer je životinja, koju je tada odstrijelio Branko Milić, identifikovana i stručno determinisana kao šakal (Canis aureus L.). Takođe, iste godine Jasmin Milić iz Bosanskog Dubočca, odstrijelio je ženku šakala, a jamarenjem iz jazbine izvadio je njene mladunce i od tada je šakal praktično stalna divljač u lovištu.
Lovni stručnjaci smatraju da je šakal na područje Posavine došao iz Bugarske gdje ga ima u velikom broju i da je pravac širenja bio poplavnom dolinom Dunava, a zatim dolinom Save u Posavinu.
– Širenju šakala pogodovala je prisutnost vlažnih i močvarnih područja, šikara i minskih polja. Obilje hrane i zaklona u posavskim lovištima pružilo mu je mogućnost za naseljavanje i opstanak. Ratnim događanjima na području Posavine određeni dio površina u nekadašnjim zonama razdvajanja (minirane površine) postao je nedostupan za lovno korišćenje. Na ovim površinama brojno stanje divljači se povećavalo zbog nemogućnosti odstrela. Šakali su iskoristili nemogućnost korišćenja, mir u staništu i obilje hrane, te značajno povećali brojnost na ovim i proširili se na druga područja, pišu za portal Lovačkog saveza Republike Srpske inžinjer Miodrag Đeorđić i magistar Dragoslav Mrđa.
Širenje populacije ove divljači se karakteriše kao brza ekspanzija sa velikom gustinom naseljenosti, a objašnjava se načinom ishrane ove vrste, koja je strvinar i vješt predator, što je čini vrlo uspješnom vrstom u prirodi. Šakal je sisar iz porodice kanida koji se oportunistički hrani i jede sve što može da se pojede, prvenstveno animalnog porijekla.
Na meniju mu se nalaze strvine koje može pronaći u lovištu, mladunci divljih svinja, lanad, sitna dlakava i pernata divljač, miševi, voluharice, štakori, puževi, školjke, ribe, gliste, kukci i domaće životinje. Hrani se i sezonskim samoniklim i kultivisanim voćem i povrćem, sjemenjem uljarica i žitarica.
– Pored toga imamo otvorene deponije smeća na koje se baca organski otpad, tako da šakal nalazi veliku količinu hrane. Kada životinja ima dovoljno hrane, onda se brzo i mnogo razmnožava, tako da broj raste, smatra dr M. Paunović.
Šakal je životinja veoma slična vuku, mada je manja od njega, a veća od lisice. Prosječna masa tijela mu je od 13 kg (Ferguson,1981.) do 21 kg ( Bošković i sur. 2009.) Ima šiljatu njušku, duže uši i kraći, debeo rep. Pokriven je kratkom crvenkasto-smeđom ili zlatno-smeđom dlakom. Krupne šape i duge potkoljenice omogućavaju mu da bude dobar i istrajan trkač i prevaljuje velike udaljenosti, pa je velika opasnost za divljač, ali i za neke domaće životinje.
Rijetko živi pojedinačno, češće u parovima, a najčešće u čoporima.
– Čopor čini roditeljski par i njihova mladunčad do starosti od godine dana, otprilike 6-12 jedinki. Par čini spolno zreli mužjak i ženka starosti preko dvije godine. Šakal je uglavnom noćna životinja i rjeđe ćemo imati priliku da ga vidimo danju. U saživotu živi jedino s pripadnicima iste vrste. Predatore slabije od sebe (lisice) tjera sa svoga područja, dok u pravilu uzmiče od jačih predatora vukova. Ali psi skitnice koji žive na odlagalištima otpada dobro se slažu sa šakalima, tako da ima slučajeva međusobnog parenja i postojanja mješanaca između pasa i šakala, kažu autori.
Šakal je izrazito lukava i oprezna divljač koja pokazuje zadivljujuće načine izvlačenja kroz raspored lovaca u pogonu i prigonu prilikom grupnih lovova. Lovi se na više načina pojedinačnim i grupnim lovom. Uobičajeni načini lova su prigonom i pogonom, prilikom lova divljih svinja. Rase dugonogih goniča i lovni terijeri obično glasno gone šakala i tada ga je moguće loviti pogonom. Osim toga šakal se lovi dočekom sa visokih čeka i uz adekvatan mamac ova tehnika se pokazala veoma efikasna.
Brojnosti šakala u lovištu „Motajica“
Koliki je nivo sadašnje brojnosti šakala u lovištu „Motajica“ Derventa pokazuju i rezultati ankete među derventskim lovcima koji pokazuju da je u toku lovne 2019/2020. godine odstrijeljeno 118 šakala, dok ih je šest nastradalo na saobraćajnicama. Da je rasprostranjenost na pojedinim područjima lovišta veoma velika možemo zaključiti iz činjenice da je samo na „Derventskoj šakalijadi“, održanoj u Bosanskim Lužanima krajem februara 2020. godine, odstrijeljeno deset šakala.
Veliki broj lovaca udruženja se slaže u procjeni da je brojnost prebacila brojnost lisice u lovištu i da ih već ima na stotine. Derventski lovci su shvatili ozbiljnost situacije i moguće štete koje šakal može načiniti fondu plemenite divljači, tako da posljednjih godina sve više i odgovornije učestvuju u organizovanim akcijama na nivou udruženja i sekcija na planu odstrela šakala.
– Takođe, pojedine lovačke grupe, koje love predatore tokom čitave lovne sezone, poput Mladen Vajić Coki, Zikret Gračankić i druge, su se praktično specijalizovale za lov ovog predatora, pa je tako Vajićeva lovačka grupa u toku ove sezone odstrelila 15, a Zikretova 11 jedinki. Isto tako, po desetak šakala je odstrijeljeno na području sekcija Velika Sočanica, Derventa, Donja Ljupljanica i Bosanski Lužani što pokazuje njihovu veliku rasprostranjenost na ovim područjima, navode autori.
Nakon lova treba voditi računa o mjerama zaštite lovaca, prilikom postupanja sa odstrijeljenim primjercima, jer su šakali prirodni razervoar različitih zoonoza (bjesnilo, trihineloza, alarioza i dr.) i kao takvi su mogući prenosioci zaraze.
– U narednom periodu u našem lovištu potrebno je povećati monitoring populacije šakala i nastaviti vršiti redovan odstrel. Jedino redovnim odstrelom može se efikasno smanjivati brojnost ove diljači. Naravno, ne treba ih potpuno istrijebiti, jer šakali su i sanitarci u lovištu, već ih treba stalno kontrolisati. Koliko se brzo razmnožava i povećava svoju brojnost u lovištu pokazuju konstatacije nekih stručnjaka koji kažu da je situacija sa šakalom dobra dok primjećujemo njihove tragove, a kad počnemo češće viđati samog šakala stanje je već zabrinjavajuće, ističu.
Da je šakal veoma invazivna vrsta divljači pokazuju i najnovija istraživanja prisustva populacije vuka na evropskom području iz kojih se vidi da je tokom posljednjih 20 godina u najvećoj mjeri preuzeo staništa vuka tako da se na mapama trenutnog prisustva vuka u Evropi isti nalazi praktično u tragovima.
Iako je vuk fizički jači od šakala i rado ga jede izgleda da je brojnost šakala presuđujuća u zauzimanju teritorije.
– Isto tako, cijenimo da bi se dok još nije kasno, problemom sve većeg prisustva šakala u lovištima Republike Srpske, svakako u saradnji sa korisnicima lovišta, trebao pozabaviti i Lovači savez Republike Srpske, kao i nadležno ministarstvo, a u cilju primjene i realizacije preventivnih mjera na smanjenju šteta na plemenitoj divljači, naglašavaju Đeorđić i Mrđa.
Možda bi nakon procjene situacije jedna od donesenih mjera mogla biti praksa slična u zemljama okruženja gdje je nadležno ministarstvo Hrvatske za jednu kalendarsku godinu izdvojilo iznos od gotovo 150.000 evra nagrade za odstrel šakala i lisice (oko 50 evra po odstreljenoj jedinki). Isto tako, veći broj opština u Srbiji na području Banata sada nagrađuje lovce sa 15 do 30 evra po odstreljenoj jedinki šakala, a samo opština Apatin za posljednjih pet godina izdvojila je za nagrade oko 11.000 evra. Šakali ne čine štete samo na divljači nego i na sitnoj stoci, naročito ovcama, kao što su nedavni slučajevi na području opština Bijeljina i Prnjavor.
Sve u svemu, šakal će u narednom periodu biti sve češća tema razgovora među lovcima i korisnicima lovišta.
Tekst je vrlo dobar samo predlažem da autor prilikom odabira slika koje prate tekst treba voditi računa da budu u skladu sa lovačkom etikom, što znači da je odstreljena divljač tretirana i postavljena tako da joj se odaje počast, odnosno da nije ponižena od strane lovaca time što je odstreljena. U svakom slučaju divljač treba da bude dominantna na slici a lovci sporedna stvar na slici. U ovom slučaju nebi trebalo biti kojekakvih grana koje vrše potporu glava odstreljene divljači a divljač bi trebala biti postavljena u isti položaj a lovci bi mogli da u momentu slikanja nemaju flaše u rukama. Ovo je samo drugarska preporuka jer razumijem i da autor nije imao puno mogućnosti za izbor slika što je vrlo čest slučaj.