Iza nas je prvih desetak dana predizborne kampanje za Lokalne izbore u Republici Srpskoj i BiH koji će se održati 06. oktobra 2024. godine. Kao i uvijek, izbori u Derventi privlače veliku pažnju. Naročito zbog toga što će, nakon 20 godina vladavine Milorada Simića, Derventa dobiti novog gradonačelnika.
Aktuelni gradonačelnik Dervente Milorad Simić je iza sebe ostavio značajne rezultate koji se ogledaju u mnogim završenim infrastrukturnim projektima i stabilnim budžetskim poslovanjem sa izuzetno niskom stopom zaduženja, kao i visokom stopom zaposlenosti i stvaranjem uslova za mnoge privredne aktivnosti.
Svoju političku karijeru završava kao gradonačelnik, s obzirom da je u posljednjem mandatu Derventa dobila status Grada. Ono što su sljedeći koraci jeste razvoj Grada i da Derventa bude grad u svakom smislu te riječi.
Pred nama je smjena političkih generacija, te će iz tog ugla biti veoma interesatno posmatrati predizbornju kampanju kandidata za gradonačelnike Dervente i programe političkih partija kojim smjerom će se Derventa kretati u budućnosti.
Lokalni izbori u Derventi, kao i u drugim opštinama i gradovima Republike Srpske, predstavljaju ključni politički događaj koji utiče na lokalnu samoupravu i razvoj zajednice. Analiza trenutne političke situacije omogućava razumijevanje lokalne političke dinamike, preferencija birača, kao i strategija političkih stranaka i kandidata. Derventa, kao sredina sa specifičnim demografskim, ekonomskim i političkim karakteristikama, pruža uvid u šire trendove u Republici Srpskoj.
Ono što je specifično za ove lokalne izbore, jeste da će građani Dervente svoj glas i povjerenje moći dati jednom od trojice kandidata za gradonačelnika.
Lokalni izbori u Derventi pokazuju složenu političku dinamiku koja odražava šire političke trendove u Republici Srpskoj. Iako je SNSD zadržao dominantnu ulogu, rast podrške opoziciji i novim političkim subjektima u 2020. godini ukazivale su na potrebu za promjenama u političkom raspoloženju i sve veće nezadovoljstvo.
Međutim, u toku četverogodišnjeg mandata to je kasnije dovelo do polarizacije unutar političkog bloka opozicije što je dovelo do toga da vladajuća politička garnitura okupljena oko SNSD izvrši temeljnu analizu i konsolidaciju unutar svojih redova, te da spremno i motivisano rade tokom mandata što može na kraju da dovede do ubjedljive pobjede na ovogodišnjim izborima, dok je u redovima opozicionih poilitičkih partija došlo do dodatne političke erozije.
Političke stranke će morati da se fokusiraju na ekonomski razvoj, rješavanje lokalnih problema i prilagođavanje svojih strategija novim političkim i društvenim okolnostima kako bi zadržale ili povećale svoju podršku u budućnosti.
Na osnovu trenutnih trendova i preliminarnih rezultata anketa, može se predvidjeti da će konačni ishod zavisiti od nekoliko ključnih faktora:
Konsolidacija političkih partija vlasti i opozicije:
Od 2020. do 2024. godine, Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) u Derventi je bio značajan politički akter, karakterisan dugotrajnom dominacijom i unutrašnjim transformacijama u lokalnoj politici. SNSD je u ovom periodu kontinuirano oblikovao političku scenu u Derventi, oslanjajući se na dugogodišnje lidere i uspostavljajući stabilne koalicije s drugim političkim strankama.
Jedan od ključnih događaja u ovom periodu bili su lokalni izbori 2020. godine, gdje je SNSD, uprkos velikom političkom takmičenju, uspio da pobjedi u izbornoj trci za gradonačelnika i zadrži dominantnu poziciju u Skupštini grada Derventa. Održana je stabilnost koalicije s partijama Socijalističke partije, Ujedinjene Srpske, Narodnog demokratskog pokreta i HDZ-a, što je omogućilo SNSD-u da nastavi s kontrolom ključnih političkih odluka u gradu.
U 2024. godini, nakon 20 godina vodstva Milorada Simića, za kandidata za gradonačelnika Dervente izabran je Igor Žunić. Ovo označava novu fazu u transformaciji SNSD-a u Derventi, gdje su izabarali za lidera osobu sa bogatim političkim iskustvom i biografijom. Iz politikološke perspektive, SNSD-ova dugogodišnja vladavina u Derventi može se analizirati kroz prizmu stabilne hegemonije jedne stranke u lokalnoj politici. Ova stranka uspješno koristi taktiku koalicionog upravljanja i integraciju različitih aktera kako bi održala stabilnost, čak i u izazovnim političkim vremenima.
Iako je SNSD doživio promjene u vodstvu, stranka je uspjela da ostane čvrsta, što može biti rezultat njihove organizacione fleksibilnosti i sposobnosti da se prilagode političkim promjenama. Značajan fokus stavlja se na zajedništvo i odsustvo velikih unutrašnjih turbulencija, što omogućava kontinuiranu kontrolu nad ključnim gradskim institucijama. SNSD-ov uspjeh u Derventi takođe pokazuje sposobnost lokalnih političkih elita da koriste koalicione dogovore i stabilne organizacione strukture kako bi izbjegli fragmentaciju političkog prostora. Ovakva strategija korespondira sa širim trendovima u postkonfliktnim društvima kao što je Bosna i Hercegovina, gdje lokalne političke partije često uspostavljaju dugotrajne saveze kako bi osigurale političku moć.
U periodu od 2020. do 2024. godine, Srpska demokratska stranka (SDS), Partija demokratskog progresa (PDP), i Demokratski narodni savez (DNS) činili su opozicione političke snage u Derventi, pokušavajući da izazovu i promijene dugotrajnu dominaciju SNSD-a. Iako su ove stranke pojedinačno imale manju političku snagu od SNSD-a, njihova strategija bila je usmjerena na formiranje koalicija kako bi stvorile protivtežu vladajućoj partiji na lokalnom nivou. Ove tri stranke su često bile u opoziciji prema SNSD-u, ali su se suočavale s izazovima u održavanju koalicione discipline i stvaranju dovoljno snažnog opozicionog bloka. Iako su SDS, PDP i DNS imali zajedničke interese u kritici SNSD-ove vladavine, njihovi međusobni odnosi su često bili krhki, što je rezultiralo nedostatkom koherentne i efikasne opozicione strategije, s obzirom da se saradnje ovih političkih partija razlikuju u odnosu na republički nivo.
Tako imamo primjer podjelu PDP-a iz koga je stvoren novi politički subjekt Narodni front. Konačni rezultat je bio kontinuirana dominacija SNSD-a u lokalnoj politici, uprkos naporima opozicionih stranaka da promene političku dinamiku. Iz politikološke perspektive, SDS, PDP i DNS u Derventi tokom perioda 2020-2024. predstavljaju klasičan primjer fragmentirane opozicije koja, uprkos dijeljenju političkih ciljeva, nije uspjela da konsoliduje svoju snagu i stvori dovoljno jak politički blok da izazove dominantnu stranku. Nedostatak koalicione solidarnosti, kao i unutrašnje slabosti pojedinačnih stranaka, onemogućili su ove opozicione snage da ostvare veći politički uticaj, što je omogućilo SNSD-u da zadrži hegemoniju u lokalnoj politici.
Mobilizacija birača i prva sedmica kampanje:
Mobilizacija birača, posebno u gradskim dijelovima Dervente, biće ključna. SNSD, sa svojom infrastrukturom i resursima, vjerovatno će pokušati da maksimalno poveća izlaznost u svojim uporištima, dok će SDS morati da se fokusiraju na povećanje izlaznosti u područjima gde su slabiji. Ono što je primjetno u prvoj sedmici predizborne kampanje jeste aktivnost na društvenim mrežama i zauzimanje pozicija u količini objava i prezentacija.
SNSD sa kandidatom za gradonačelnika Igorom Žunićem i kandidatskom listom za odbornike na kojoj se nalazi nekoliko poznatih imena, ali dosta mladih ljudi, okrenuo ozbiljno usmjerenom kampanjom sa pažljivom biranim temama nove vizije Dervente u budućnosti. Ekonomija i poboljšanje životnog standarda građana su ključne teme na koje se oslanja politički program Igora Žunića.
Sa druge strane, najozbiljni politički protivnik Igoru Žuniću u trci za gradonačelnika biće Vlado Kovačević iz SDS. Ono što je primjetno u prvoj sedmici veoma aktivna kampanja na kanalima društvenih mreža, ali s obzirom da je Vlado Kovačević bio kandidat i prije 4 godine, može se primjetiti da teme i programi koje dominiraju u kampanji jesu upravo iz tog perioda, što može da bude određeni minus u prezentaciji političkih ciljeva u mobilizaciji “neporedjeljenih” birača, ali velika količina plasiranih “pomiješanih” političkih stavova u kratkom vremenskom periodu. Naročito kada imamo u vidu da je Vladi Kovačeviću konkurencija Igor Žunić, a ne Milorad Simić.
Nezavisni kandidati i manje političke partije:
Glasovi nezavisnog kandidata za gradonačelnika Mile Tadića, koji čine određeni segment biračkog tijela, mogli bi biti presudni u uslovima tijesne trke. Njihova podrška bi mogla otići ili prema SNSD-u, ukoliko se birači opredijele za kontinuitet, ili prema opoziciji, ukoliko dominira želja za promjenama. Takođe glasovi koje odnesu manje političke partije i novi politički subjekti mogu da u određenoj mjeri da pomrse račune političkim partijama koje imaju mandate u Skupštini grada Derventa.
Zaključak:
Šta možemo očekivati u nastavku preizborne kampanje i kakav izhod rezultata izbora možemo očekivati? Imajući u vidu popularnost društvenih mreža i ako se osvrnemo na dosadašnje aktivnosti u predizbornoj kampanji u trci za gradonačelnika, ono što možemo očekivati jesu pojačane aktivnosti i promocija konkretnih tema i političkog programa Igora Žunića koji svoju kampanju vodi veoma taktički i organizovano u medijskom i internet prostoru gdje su prvu sedmicu iskoristili samo za prezentovanje kandidata, za razliku od opozicionog bloka i njihovog kandidata za gradonačelnika Vlade Kovačevića koji je za kratko vrijeme iskoristio prostor i pažnju sa velikim brojem statičnih objava. Da li mu je pomoglo ili odmoglo, pokazaće period pred nama.
Ono što je sigurno da možemo očekivati povećanu aktivnosti svih političkih aktera koji se takmiče u izbornoj trci. Svakako, najveći fokus i najvažniji rezultati će biti izbor novog gradonačelnika Dervente, ali ni izbori za 29 odbornika Skupštine grada Dervente neće biti nimalo manje interesantni. Svima je u cilju da ostvare što bolji rezultat. Na osnovu dosadašnjih istraživanja, anketa i što možemo da primjetimo na osnovu predizborne kampanje, ponuđenim izbornim listama i kandidatatima mogu se napraviti određeni zaključci već u ranoj fazi ko bi mogao imati veće šanse za pobjedu i veći broj odbornika, ko manji broj odbornika i da li ćemo imati novi politički subjekt u skupštinskim redovima.
Aleksandar Bogosavac, diplomirani politikolog
