Poslije Sarajeva, Mostara i Travnika, Derventa je četvrti grad u BiH u kojem je izgrađen vodovod. Organizovano snabdijevanje vodom u gradskom području u Derventi traje duže od 123 godine.
Inicijativa za izgradnju vodovoda pokrenuta je 1886. godine, projekat je izrađen godinu kasnije, a 1894. Gradsko vijeće Derventa predložilo je Zemaljskoj vladi BiH početak izgradnje, koji je odobren dvje godine kasnije.
15. septembra 1897. godine izgradnja je konačno i završena.
– Grad Derventa se do tada snabdijevao vodom iz rijeke Ukrine koja nije bila pitka zbog sanitarnih problema, a zbog velikih oscilacija temperatura ljeti i zimi sistem nije bio funkcionalan za upotrebu čitave godine, kaže Denis Pijetlović, direktor “Komunalca”.
Osim što je jedan od najstarijih, bio je i jedinstven po svom rješenju kako će voda stići do korisnika.
– Jedno od rješenja je bilo da se voda uzima iz korita Ukrine, a drugo da se dovede iz Lupljanice. Pitka i zdrava voda iz Lupljanice se pumpama vodi do rezervoara Vrhovi, odakle je slobodnim padom je stizala do nekadašnjeg rezervoara Mezarluci, odnosno danas do kasnije izgrađenog rezervoara Gakovac i krajnjih potrošača, opisuje Pijetlović.
Vodovodna mreža bila je tada duža od tri kilometra, voda je stigla do ustanova i privrednih subjekata, a za stanovnike je postavljeno nekoliko javnih česmi. Vodovod je i danas u funkciji i koristi ga 20 odsto stanovnika, a ujedno do njih dovodi i najkvalitetniju vodu od svih derventskih izvorišta.
U blizini izvorišta nalazi se objekat u kojoji je bila smještena i parna mašina koja je pokretana na zenički ugalj, koji je pristizao uskotračnom prugom.
– Tu se nalazio i jedan objekat sa velikim dimnjakom, nazvan Kula, u kojem su bile kotlovnice za pokretanje turbina za parne mašine, opisuje Dragoljub Brestovac, jedan od radnika.
Prvi vodovodžija bio je Vaso Janković, koji se brinuo o redovnom dotoku vode do potrošača.
Od 1928. godine vodovodne pumpe pokreću se na električnu energiju, a od 2018. godine objekat se nalazi na listi nacionalnih spomenika BiH.
Derventa Cafe/RTRS
