Tokom arheoloških istraživanja u Kulturno-istorijskom kompleksu Detlak u selu Donji Detlak u Drventi, pronađeni su, nedaleko od današnje crkve Svetog Ilije, ostaci crkve brvnare.
– Istraživanje je završeno prije nekoliko dana, a pronađeni su gvozdeni klinovi, klamfe, te aplikacije od gvožđa. To implicira postojanje crkve brvnare – istakao je arheolog Zavičajnog muzeja u Gradišci Bojan Vujinović, koji je obavio istraživanja. Dodao je da se na osnovu pronađenog materijala može reći da je vjerovatno riječ o crkvi brvnari, građenoj oko 1885. godine, a moguće da je riječ i o crkvici koja je postojala prije Pop-Jovičine bune.
– Tokom otkopavanja otkriven je i sloj pepela koji ukazuje na to da je crkva vjerovatno spaljena- rekao je Vujinović.
Arheološka istraživanja su rađena u okviru druge faze projekta „Ubiciranje manastira Detlak – istorijska proučavanja i arheološka istraživanja“, koji realizuje Centar za lokalni razvoj iz Dervente (CELOR), uz podršku Zavičajnog muzeja Gradiška i Turističke organizacije opštine Derventa, te finansijsku podršku Ministarstava civilnih poslova BiH. U selu Detlak 1628. godine prepisan je molitvenik, Detlovački evhologion. Upravo na osnovu tog prepisa smatra se da je u Detlaku vjerovatno postojao manastir.
– U istorijskoj građi nigdje se eksplicitno ne navodi postojanje manastira Detlak. Ipak, Detlovački evhologion i Kulturno-istorijski kompleks Detlak sastavljen od lokaliteta crkve, isposnica, nekropole i ambarine upućuju na to da je na ovom prostoru bio duhovni centar tog kraja – istakao je Vujinović.
Tokom posljednjih istraživanja istražen je i dio srednjovjekovne nekropole sa mramorom (stećkom) na kome se nalazi Andrejin krst. Pronađeni su skletni ostaci muškarca koji će, prema riječima Vujinovića, biti poslati na analizu kako bi bila utvrđena njihova starost, čime bi bila određena i starost nekropole.
– Za sada se pretpostavlja da je grob najvjerovatnije sa kraja 16. ili prve polovine 17. vijeka – kaže Vujinović. Naglasio je da su ova istraživanja otišla korak dalje u rješavanju problematike svjetovnog, duhovnog i monaškog života u selu Detlak.
Vujinović napominje da na postojanje veće koncentracije stanovništva u selu Detlaku i njegovoj okolini, u periodu srednjeg vijeka i na početku turske uprave, upućuje i veći broj srednjovjekovnih nekropola Markovac, Grebljice, Džinovsko groblje, Katin kamen, Soburine i Mramor.
Direktor Turističke organizacije opštine Derventa Damir Kljajić napominje da se značaj najnovijih istraživanja ogleda se u naučnom, ali i turističkom vrednovanju ovog kompleksa, koji će sigurno u narednom periodu biti glavna turistička destinacija Dervente.
– U toku su i završni radovi na nadsrešnici ambarina u Donjem Detlaku i biće to jedini natkriveni arheološki lokalitet u Bosni i Hercegovini – kaže Kljajić.
Direktor Centra za lokalni i regionalni razvoj – CELOR Čedomir Ćorić rekao je da se projekat sprovodi od februara do sredine jula i dodao da su u prvoj fazi projekta evidentirani srednjovjekovni arheološki lokaliteti derventskog kraja i proučena istorijska građa. Krajem juna u Derventi biće održana konferencija na kojoj će biti prezentovani rezultati projekta i brošura o Kulturno-istorijskom kompleksu Detlak.
– Posebnu pažnju privlači Kompleks sastavljen od lokaliteta Ambarine, Pećine – isposnice, nekropole te crkve Svetog Ilije sa grobljem. Ovu cjelinu 2010. godine Vlada Republike Srpske proglasila je za nepokretno kulturno dobro od velikog značaja – dodao Ćorić.
TOD – Derventa Cafe
